De volgende grondstoffenslag: Europa’s race om lithium, nikkel en kobalt

8 juni 2025

Zonder grondstoffen geen transitie

De energietransitie draait op accu’s, en accu’s draaien op grondstoffen. Lithium, nikkel, kobalt, grafiet — stuk voor stuk onmisbare bouwstenen voor de opslag van energie en dus voor elektrisch rijden. Maar wie goed kijkt naar de herkomst van deze metalen, ziet een ongemakkelijke realiteit: Europa beschikt nauwelijks over eigen voorraden, en is afhankelijk van een handvol landen met geopolitieke of ethische risico’s.

Dit jaar zijn die risico’s opnieuw pijnlijk duidelijk geworden. China scherpt zijn exportbeperkingen verder aan, de verhoudingen met de VS zijn verslechterd, en meerdere Europese accuprojecten zijn financieel geklapt. Wie dacht dat de Green Deal vanzelf tot een sterke Europese industrie zou leiden, ziet nu dat ook deze pijler wankelt: zonder grondstoffen geen productie — en zonder productie geen transitie.

Critical Raw Materials Act

Om die afhankelijkheid te verminderen, heeft de Europese Unie de Critical Raw Materials Act aangenomen. Doel: meer eigen winning, meer recycling, en een strategische voorraad. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Mijnbouw stuit op weerstand, vergunningen kosten jaren en internationale concurrenten zoals China en de VS blijven niet stilzitten.

In dit artikel laten we zien hoe Europa probeert zijn grondstoffenzekerheid te organiseren. Welke metalen zijn cruciaal, waar komen ze vandaan, wat zijn de risico’s — en hoe realistisch is het dat Europa daarin echt zelfstandig wordt? Want de strijd om lithium en kobalt is geen verre mijnbouwkwestie, maar een cruciale schakel in de keten die bepaalt of elektrisch rijden in Europa beschikbaar, betaalbaar en betrouwbaar blijft.

Waarom juist deze grondstoffen?

De accu is het hart van elke elektrische auto, en de samenstelling ervan bepaalt in hoge mate de prestaties, prijs en duurzaamheid van het voertuig. Hoewel er tientallen metalen in een EV-accu verwerkt kunnen zijn, draait het in de praktijk vooral om een handvol zogeheten kritieke grondstoffen – materialen die zowel economisch onmisbaar als geopolitiek kwetsbaar zijn.

De belangrijkste grondstoffen voor lithium-ionaccu’s zijn:

  • Lithium – essentieel voor de elektrochemische opslag van energie; bepaalt de energiedichtheid.
  • Kobalt – zorgt voor stabiliteit en veiligheid, met name in nikkelrijke cathodes (zoals NMC-accu’s).
  • Nikkel – verhoogt de energiedichtheid en verlaagt het kobaltgebruik, belangrijk voor actieradius.
  • Grafiet – gebruikt als anodemateriaal; geen metaal, maar wel cruciaal in elke gangbare accu. Hierbij gaat het zowel om natuurlijk als synthetisch grafiet; de synthetische variant wint snel aan belang vanwege de betere prestaties bij snelladen.
  • Mangaan – biedt een balans tussen kostprijs, veiligheid en prestatie. Het is ook een belangrijk element in opkomende LMFP-accu’s die vooral populair zijn bij Chinese fabrikanten.

Deze grondstoffen zijn niet alleen belangrijk voor personenauto’s, maar ook voor bussen, vrachtwagens, energieopslag en zelfs defensietoepassingen. En ze zijn schaars: wereldwijd stijgt de vraag exponentieel, vooral onder invloed van de versnelde elektrificatie van mobiliteit. Wat dat betreft is het bijna verbazingwekkend dat de accu’s voor EV’s de laatste jaren goedkoper zijn geworden.

Vooruitzichten: de vraag explodeert

Volgens prognoses van het IEA (mei 2025) moet Europa zijn aanbod van lithium tegen 2030 vervijfvoudigen om aan de doelstellingen van de Green Deal te voldoen. Voor nikkel en kobalt is een verdrievoudiging nodig. In totaal zou de EU in 2040 18 keer zoveel lithium nodig hebben als vandaag, en zelfs 60 keer zoveel in 2050, afhankelijk van de technologieontwikkeling.

Deze groei maakt grondstoffen tot een strategisch vraagstuk. Niet alleen voor autofabrikanten en accubouwers, maar voor de hele Europese industrie. De keuze om meer EV’s op de weg te brengen, vergt dus óók keuzes over mijnbouw, geopolitiek en circulaire economie.

Europa’s race om lithium, nikkel en kobalt

De belofte van recycling en circulariteit

Omdat Europa weinig eigen grondstoffen heeft, wordt recycling vaak genoemd als dé route naar onafhankelijkheid. Waarom delven als je ook kunt herwinnen? Zeker nu steeds meer EV’s hun eerste levensfase naderen, lijkt circulariteit een logische oplossing. Maar hoeveel kunnen we daar écht van verwachten?

Wat is haalbaar?

Volgens de Europese Commissie (2025) is het technisch mogelijk om:

  • tot 95% van het kobalt terug te winnen uit afgedankte accu’s,
  • 90% van het nikkel,
  • en 70% van het lithium — al is dat laatste technologisch complexer.

De huidige volumes zijn echter nog beperkt. Het merendeel van de EV-accu’s in Europa is pas ná 2018 in gebruik genomen, en gaat gemiddeld 10 tot 15 jaar mee. De echte ‘recyclinggolf’ wordt dus pas tegen 2030 verwacht — mits EV-accu’s tegen die tijd massaal end-of-life zijn en een adequate retourlogistiek is opgezet.

Tot die tijd blijft recycling belangrijk, maar Europa kan er slechts een fractie van zijn grondstoffenbehoefte mee invullen. Het is dus een aanvulling op andere strategieën, geen wondermiddel.

Is Europa klaar voor deze grondstoffenslag?

Europa heeft de strategische waarde van grondstoffen laat, maar niet te laat herkend. Met wetten als de Critical Raw Materials Act, verplichte accurecycling en investeringen in eigen mijnbouw en verwerking probeert de EU de achterstand in te lopen. Maar de realiteit is weerbarstig: vergunningen nemen jaren in beslag, lokale weerstand groeit, en de concurrentie van landen als China en de VS is fel en goed georganiseerd.

Terwijl Europese accuprojecten zoals Northvolt wankelen of sneuvelen, schuiven andere grootmachten hun stukken op het bord. China versterkt zijn greep op raffinage en export, Indonesië stelt voorwaarden aan nikkelverkoop, en de VS verleiden bedrijven met massale subsidies via de Inflation Reduction Act. Europa zit klem tussen idealen en realiteit — tussen duurzaamheid en geopolitiek.

Toch is de inzet helder: zonder toegang tot lithium, kobalt, nikkel en grafiet geen energietransitie. En zonder strategische autonomie wordt elektrisch rijden een speelbal van andere machten. Of het genoeg is, moet blijken. In ieder geval is het klip en klaar dat Europa zonder regie op grondstoffen afhankelijk – en kwetsbaar – blijft.

Meer informatie?

Onderstaand nog een aantal relevante bronnen die aanvullende informatie bieden over Europa’s strijd om grondstoffen voor accuproductie en de energietransitie.

Dit artikel verscheen als eerste op: evupdate.nl

Categorieën

0 REACTIES
Reageren

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Gerelateerde berichten

Achtergrond
Achtergrond
Achtergrond
Achtergrond